پالایشگاه فراشبند، تنها پالایشگاه گازی متعلق به شرکت ملی نفت است که به منظور تامین گاز مورد نیاز شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در میادین نفتی گچساران و آغاجاری احداث شده است و از سوی منطقه عملیاتی آغار و دالان شرکت نفت زاگرس جنوبی زیر مجموعه شرکت نفت مناطق مرکزی اداره می شود.
گاز تولیدی از میادین آغار و دالان جهت فرآورش به پالایشگاه فراشبند ارسال می شود که شامل لخته گیرهای جداکننده گاز از مایع، تفکیک گرهای دو و سه فازی، ۶ واحد نم زدایی گاز با گلایکول، واحد تقلیل نقطه شبنم، واحد تثبیت مایعات گازی، مخازن ذخیره مایعات، ایستگاه بارگیری مایعات گازی، سیستم های ارسال و دریافت توپک و پمپ های ارسال مایعات گازی به پالایشگاه فجر جم و پالایشگاه شیراز است.
آخرین اورهال پالایشگاه در سال ۱۳۹۱ طی ۱۷ روز انجام شده است و پس از آن تأسیسات بدون انجام تعمیرات اساسی ماموریت خود که تولید روزانه ۴۳ میلیون مترمکعب گاز بوده است را ادامه می دهد. توسعه پالایشگاه در فاز دوم به منظور افزایش ظرفیت فراورشی و دریافت گاز تولیدی ناشی از توسعه میدان گازی آغار به میزان ۲۵ میلون متر مکعب در روز در مرحله ی طراحی و اجرا است.
بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته قرار است در آغاز نیمه دوم سال ۱۳۹۴ این پالایشگاه مورد اورهال (overhaul) قرار گیرد؛ به همین بهانه پای صحبت های حمید ایزدی، رئیس منطقه آغار و دالان نشستیم.
آقای ایزدی درباره فرایند تعمیرات اساسی و زمانبندی آن برای ما بگویید.
تعمیرات اساسی یا به اصطلاح اورهال به مجموعه فعالیت هایی گفته می شود که طی آن تأسیسات صنعتی به صورت دوره ای یا در صورت لزوم مورد بازبینی کارشناسان قرار می گیرد تا از خرابی دستگاه ها پیش از اتفاق جلوگیری شود و همچنین تجهیزاتی که بر اثر استفاده و شرایط محیطی در معرض استهلاک و خرابی قرار گرفته است مورد پیاده سازی، تعمیر یا تعویض قرار گیرند.
به طور معمول پالایشگاه ها برای انجام پروژه های اورهال به حداقل دوماه زمان نیاز دارند، اما به دلیل نیاز و مصرف بالای گاز کشور، برنامه ریزی برای خاموشی (شات داون/(shutdown تاسیسات بسیار مشکل است. البته چاره اساسی کار اصلاح الگوی مصرف کشور است که نیاز به تولید فول ریت (حداکثری) پالایشگاه نباشد تا تعمیرات اساسی را بتوان به موقع و با فرصت کافی انجام داد که ان شاءالله با تبلیغ و اطلاع رسانی لازم از سوی رسانه ها، از این نعمت خدادادی استفاده بهینه و صیانتی داشته باشیم.
آیا زمان بندی و برنامه ریزی برای تعمیرات اساسی پالایشگاه فراشبند انجام شده است؟
بله. در این رابطه دو پروژه برای تعمیرات اساسی پالایشگاه تعریف و برنامه ریزی شده است که با محوریت یک برنامه خاموشی ۱۵ روزه از ابتدا تا نیمه شهریورماه اجرا خواهد شد. این دو پروژه شامل تعمیرات اساسی و رنگ آمیزی تأسیسات به منظور بهینه سازی و محافظت از خوردگی خارجی تجهیزات است.
پروژه رنگ آمیزی تجهیزات که با تاکید مدیرعامل شرکت ملی نفت، صورت می گیرد، علاوه بر تأسیسات پالایشگاه، شامل رنگ آمیزی کل تأسیسات منطقه عملیاتی آغار و دالان می شود و در مرحله پایانی مناقصه و تعیین پیمانکار مجری، با برآورد هزینه حدود۳۷ میلیارد ریال قرار دارد. بخشی از این کار که نیاز به خاموشی دارد طی زمان اورهال و سایر بخش ها به همراه سایر تأسیسات منطقه آغار و دالان شامل هشت مرکز جمع آوری و تفکیک با برنامه ریزی طی سال و خاموشی های احتمالی بعدی انجام می شود.
پروژه تعمیرات اساسی نیز خود شامل دوبخش است: بخش اول و اساسی که برای آن برنامه ریزی انجام شده است شامل فعالیت های اولویت داری است که با تجهیزات و استعداد داخلی منطقه زاگرس جنوبی و نفت مرکزی انجام می شود. در این بخش ۶ کار مهم بزرگ در پالایشگاه و چهار کار مهم و اساسی در ناحیه آغار بجز تعمیرات خطوط لوله و مراکز و واحدهای گلایکول و تعمیرات روتین به یاری خدا به دست متخصصین خدوم صنعت نفت انجام می شود. بخش دیگر کار که شامل فعالیت های انتخاب پیمانکار و تهیه تجهیزاتی است که باید از بیرون سازمان برای تعمیرات اساسی تأمین شود و دارای اولویت یک عملیاتی نیست و نیاز به انجام مطالعات مهندسی و مقدماتی بسیار دقیق و زمان بر و نیز کالا و نیروی انسانی دارد، همانند مهندسی معکوس ساخت شیرآلات که در این پروژه ۱۵ روزه نمی گنجد، با تهیه بسته های تخصصی و برنامه زمان بندی خاص پیشنهاد و پس از فراهم شدن مقدمات لازم به صورت مرحله ای برنامه ریزی و به نحوی که خللی در روند تولید ندارد اجرایی می شود.
در مورد پروژه تعمیرات اساسی چه بخش هایی مورد تعمیر قرار می گیرند.
بخش تعمیرات اساسی که به آن اشاره شد شامل ۶ مورد است که در پالایشگاه گاز فراشبند به این شرح اجرا می شود:
مخازن: مخزن تفکیک گر افقی ردیف آ، مخزن سه فازی پالایشگاه، مخزن اضطراری، مخزن هوای پالایشگاه و مخازن ای و بی واحد ۶۰۰ که مربوطه به کنترل نقطه شبنم گاز تحویلی به شرکت ملی گاز برای مصارف خانگی و صنعتی می شود. لازم به ذکر است که پس از احداث پالایشگاه که باهدف تامین گاز شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب انجام شد به دلیل نیاز کشور و مرغوبیت گاز این منطقه، گزینه های اتصال و ارسال گاز به خطوط لوله سراسری دوم و سوم انتقال گاز نیز به خروجی پالایشگاه اضافه شد که اهمیت این پالایشگاه را دوچندان کرد.
مشعل گرم (stack flare): این مشعل که با گاز پایلوت حداقلی به منظور استفاده در شرایط ویژه، اضطراری و جلوگیری از انتشار گاز در محیط روشن نگه داشته می شود، به دلیل قرار گرفتن در معرض حرارت و شعله مورد باز بینی، تعمیر و تعویض بخش های آسیب دیده قرار می گیرد.
نقاط پر خطر (High risk) مربوط به ۴ قطعه از خطوط لوله گاز و مایعات بخش های مختلف پالایشگاه در اندازه و طول های متفاوت می شود که از سوی بازرسی فنی اعلام شده و باید بریده و تعویض شود .
اصلاحیه شیرهای زیر دو اینچ غیر قابل تعمیر: تعداد زیادی از شیرهای سایز پائین به دلیل نشت داخلی نیاز به تعویض دارند که حدود ۵۰ عدد از آنها طی مدت خاموشی اخیر از جوشی به نوع فلنجی تبدیل می شود تا علاوه بر رفع اشکال نشت داخلی، قابلیت تعویض مجدد بدون نیاز به جوشکاری را نیز داشته باشد.
بازدید استند پایپ ها (Stand Pipes): استند پایپ ها علاوه براینکه نشان دهنده سطح مایعات در مخازن پالایشگاه هستند، محل نصب اتصلات متعدد مکانیکی و ابزار دقیقی مانند سویچ های سطح و انتقال دهنده های سطح، فشار و دما نیز هستند. این اتصالات جوشی بدلیل نشتی داخلی و غیرقابل تعمیر بودن باید بریده، تعویض و جوشکاری شود.
رفع نشت داخلی شیرآلات ریشه ای: تعداد زیادی شیرآلات دراندازه های مختلف از سایز ۴ تا ۳۰ اینچ دارای نشت داخلی هستند که اگرچه درشرابط عادی اختلالی در تولید به وجود نمی آورند ولی باید تعمیر شوند تا در موارد ویژه مثل بستن، نمونه گیری و جداسازی بخشی که هدف اصلی طراحی آن است، بتواند مورد استفاده قرارگیرد.
این تعمیرات شش گانه از سوی بخش های تخصصی مکانیک، برق، ابزار دقیق، کارگاه مرکزی در مجموع با صرف بیش از ۱۵ هزار نفر ساعت در مدت پانزده روز خاموشی پالایشگاه با بسیج تمامی امکانات ان شاءالله انجام می شود.
پروژه تعمیرات اساسی که به آن اشاره شد چقدر برآورد هزینه شده است؟
با فرض انجام مناقصه و واگذاری کار به پیمانکار، برآورد اولیه برای کل کار هفت میلیارد ریال می شود که با اولویت بندی عملیاتی کارها و بسیج همه امکانات داخلی اعم از ماشین آلات ، تجهیزات و نیروی انسانی این فعالیت با صرف هزینه حدودا ۱۰% مبلغ برآورد اولیه انجام می شود.
غیر از برنامه هایی که به آنها اشاره کردید، چه فعالیت هایی در زمینه تعمیرات پالایشگاه انجام می شود؟
بخش عمده ای از فعالیت های تعمیرات، با برنامه ریزی از ابتدای اردیبهشت ماه سال جاری آغاز شده است و تا پایان شهریور ادامه دارد که بخشی مربوط به خطوط لوله و تأسیساتی است که نیاز به شات داون کامل ندارند و یا با برنامه ریزی و هماهنگی و اخذ مجوزهای مقطعی با حداقل کاهش تولید و در حداقل زمان با مدیریت و بسیج امکانات داخلی طی ۶ ماهه ابتدای سال انجام می شود. به عنوان مثال در این پالایشگاه ۶ واحد نم زدایی با گلایکول وجود دارد که در حال حاضر با تقسیم و هدایت دبی بر روی ۵ ردیف فعال دیگر به نوبت از مدار خارج می شوند و بدون اختلال در روند تولید، تعمیرات آن با برنامه ریزی و تلاش شبانه روزی همکاران در منطقه آغار و دالان انجام می شود که تاکنون تعمیر چهار ردیف از ۶ ردیف تکمیل شده است.
هم اکنون علاوه بر پیمانکار مقیم دو پیمانکار به صورت عمده در حال انجام تعمیرات خطوط لوله در متراژ حدود ۱۲ هزار متر در گستره بسیار وسیع منطقه هستند که پیشرفت محسوسی داشته است. همکاران ما در منطقه عملیاتی آغار و دالان همچنین تعمیرات اساسی مراکز جمع آوری و واحد های گلایکول و سایر فعالیت هایی که نیاز به حساسیت بیشتر برای جلوگیری از اختلال در روند تولید دارند را راهبری می کنند.
امیدواریم با اصلاح الگوی مصرف و فرهنگ سازی در این زمینه، پالایشگاه ها فرصت بیشتری برای تعمیرات اساسی داشته باشند تا در زمان فعالیت دچار مشکل نشوند.